Gerçekçi olalım: Kolunuzun ağrıması, yorgunluk ya da sadece kendinizi kötü hissetme düşüncesi çoğumuzun aşı planlamasını ertelemesine neden olabilir.
Aşıların belirli yan etkilerle ilişkili olabileceği doğru olsa da (herhangi bir tıbbi müdahalede olduğu gibi), aşının faydalarının risklerden çok daha ağır bastığını ve yan etkilerin çoğunun hafif olduğunu ve bir veya iki gün içinde ortadan kaybolduğunu vurgulamak önemlidir.
Peki neden bazı insanlar bir iğnenin yan etkilerinden diğerlerinden daha fazla etkileniyor? Aşının etkinliğini etkilemeden yan etki semptomlarını en aza indirmenin yolları var mı?
Aşının yan etkileri hakkında bilmeniz gerekenleri ve tüm koruyucu faydalarını korurken bunların etkilerini azaltmaya yönelik uzman ipuçlarını burada bulabilirsiniz.
Aşı Yan Etkileri Nelerdir?
Aşı yan etkileri, aşı alındıktan sonra meydana gelen gözlemlenebilir değişiklikler veya reaksiyonlardır. Bu etkiler, enjeksiyon bölgesinde ağrı veya düşük dereceli ateş gibi hafif etkilerden, daha az yaygın ancak potansiyel olarak ciddi reaksiyonlara kadar değişebilir.
Sağlık uzmanlarına göre; çoğu insanda aşıların ciddi yan etkileri görülmüyor. Yan etkilerin spesifik türü ve sıklığı, aşının türüne, kişinin yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Genel olarak yan etkilerin çoğu hafif ve geçici olup yalnızca birkaç gün sürer.
Aşıların en yaygın yan etkileri şunlardır:
- Aşının yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık veya şişlik
- Düşük dereceli ateş
- Titreme
- Yorgunluk veya hafif vücut ve kas ağrıları
- Baş ağrısı
- Bulantı veya hafif mide rahatsızlığı
- Bayılma daha az yaygındır ancak aşılar da dahil olmak üzere herhangi bir tıbbi prosedürden sonra meydana gelebilir.
Aşıların Neden Yan Etkileri Vardır?
Aşılar, vücudun tam enfeksiyon tehlikesi olmadan bir hastalıkla nasıl savaşacağını öğrenmesine yardımcı olarak işe yarıyor.
Aşı, hastalığa neden olan organizmanın (antijen adı verilen) zayıflamış veya aktif olmayan kısımlarını veya bağışıklık sistemini yanıt vermeye teşvik eden antijeni üretmeye yönelik bir planı içerir.
İyi haber: En sık görülen yan etkiler, vücudun bir hastalığa karşı bağışıklık kazanmaya başladığının bir işaretidir.
Neden Bazı Aşılar Bizi Diğerlerinden Daha Kötü Hissettiriyor?
Yale'deki pediatrik enfeksiyon hastalıkları uzmanı bu soruyu şöyle yanıtlıyor:
Aşılara verilen reaksiyonların farklı nedenleri olduğunu söylüyor. Örneğin, enjeksiyonun kendisinden kaynaklanan iltihaplanmanın neden olduğu, enjeksiyon bölgesinde ağrı ve şişlik gibi lokal reaksiyonlar, tıpkı bir morluktan veya cam parçası veya delici bir yaralanmadan dolayı ağrı ve şişlik oluşması gibi ortaya çıkabilir.
Günümüzde geliştirilen aşıların çoğu, virüsün veya bakterilerin tamamı yerine mikropların proteinleri gibi küçük parçalarını içerdiğinden, vücudun yeterince güçlü bir bağışıklık tepkisi üretmesine yardımcı olmak için bir adjuvan gereklidir. Bunlar 70 yılı aşkın süredir aşılarda güvenle kullanılmaktadır.
Adjuvanlar, bağışıklık sistemini daha güçlü bir bağışıklık tepkisine sahip olması için uyaran aşılara eklenen kimyasallardır.
Adjuvanlanmış aşılar yalnızca daha fazla lokal reaksiyona neden olmakla kalmıyor, aynı zamanda ateş, titreme ve vücut ağrıları gibi tüm vücudu etkileyen daha fazla semptomla da ilişkilendiriliyor.
Neden Bazı İnsanlar Aşının Yan Etkileriyle İlgili Sıfır Sorun Yaşarken Bazıları Daha Sert Etkileniyor?
Çünkü vücudun kendi bağışıklık hücreleri tarafından üretilen ve yorgunluk, ateş ve genel kas ağrıları gibi semptomlara neden olan kimyasal sinyaller herkeste farklı işlemektedir. Bir aşıya, hatta aynı aşının ikinci veya üçüncü dozuna nasıl tepki verecekleri konusunda insanlar arasında önemli farklılıklar vardır. Veriler ayrıca yaşlı insanların gençlere kıyasla daha az yan etki bildirdiğini gösteriyor.
Yan Etki Görmüyorsam Bu Aşının İşe Yaramadığı Anlamına mı gelir? Yoksa Yan Etkilerin Yaşanması Aşının İyi Çalıştığı Anlamına mı Geliyor?
Basitçe söylemek gerekirse hayır, diyor uzmanlar. Yan etkileriniz olmasa bile aşıya iyi yanıt alabilirsiniz. Genelleştirilmiş yan etkileriniz varsa, bu yanıt verdiğinizi gösterir, ancak bu, yanıtınızın daha az yan etkisi olan birininkinden daha iyi veya daha uzun süreli olduğu anlamına gelmez.
Aşıdan Önce Ağrı kesici Almak Doğru mudur?
Aşıların yan etkilerini önlemek için aşılamadan önce ibuprofen, aspirin veya asetaminofen gibi ağrı kesicilerin alınması genellikle önerilmez. Aşının baş ağrısını veya diğer ağrı türlerini tetiklemesinden endişeleniyorsanız, aşıyı yaptırmadan önce doktorunuzla konuşun.
Aşıların Yan Etkilerini Tedavi Etmenin En İyi Yolları Nelerdir?
Buz torbası, lokal iltihaplanmayı azaltmak için denenmiş ve doğru bir önlemdir. Bu, koldaki iltihabı ve basıncı azaltmanın bir yoludur ve genellikle rahatsızlığı gidermek için yeterlidir.
Daha genel semptomlar için doktorunuzun belirttiği şekilde aspirin ve ağrı kesicilerin kullanılabileceği belirtilmektedir. Bazı insanlar Kovid aşısından sonra genel yorgunluk hissettiklerini belirtiyor. Bu durumda biraz dinlenin ve genellikle ertesi gün kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.
