"Parasal Sıkılaşma ve Gelir Düzeyine Göre Tüketim Harcamaları" başlıklı araştırma, yüksek ve düşük gelirli vatandaşların harcama alışkanlıklarının farklılaştığını ortaya koydu.
Araştırma, TCMB Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdür Yardımcısı Altan Aldan, Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş ve Araştırmacı Alper Yıldırım tarafından hazırlandı. Çalışmada, TÜİK Hanehalkı Bütçe Anketi verileri ile perakende sektörü ciro ve satış hacmi verileri kullanıldı.
Yüksek Gelir Grubu Tasarrufa Yöneldi, Düşük Gelir Grubu Daha Fazla Zorlanıyor
🔹 Tasarruf yapma imkânı yüksek olan bireyler, mevduat faizlerinin artmasıyla birlikte harcamalarını azaltarak lüks tüketime daha az yöneldi.
🔹 Düşük gelirli bireyler ise kredi maliyetlerinin artmasıyla zorlandı ve harcamalarında daha sınırlı bir yavaşlama yaşandı.
Araştırma, parasal sıkılaşmanın her gelir grubunu etkilediğini ancak en büyük yavaşlamanın yüksek gelir grubu harcamalarında yaşandığını ortaya koydu.
Harcamalar Nasıl Değişti?
📌 2023’ün ikinci çeyreğinde, yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerin yıllık ciro artışı, düşük gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki artışın yaklaşık 1,5 katıydı.
📌 Ancak parasal sıkılaşma sonrası bu fark kapanarak harcama yavaşlaması tüm gelir gruplarında eşit seviyelere geriledi.
Araştırmada, lüks tüketim ürünlerinin satış hacminin düşmesiyle yüksek gelir grubunun tasarrufa yöneldiği tespit edilirken, düşük gelir grubunun artan kredi maliyetleri nedeniyle harcama yapma konusunda daha fazla zorlandığı belirtildi.
Tüm Gelir Gruplarında Harcamalar Azaldı
Merkez Bankası'nın analizine göre:
✅ Tüm gelir gruplarında harcamalar azaldı, ancak en büyük düşüş yüksek gelir grubunda yaşandı.
✅ Dar gelirli vatandaşlar, temel ihtiyaçları karşılamak için krediye daha bağımlı hale geldi.
✅ Parasal sıkılaşma, düşük gelir grubunun alım gücünü daha fazla etkiledi.
Bu bulgular, ekonomik politikaların toplumun farklı kesimleri üzerindeki etkilerini anlamak açısından büyük önem taşıyor. Özellikle enflasyon ve para politikalarının sosyoekonomik dengeleri nasıl şekillendirdiği konusunda önemli ipuçları sunuyor.